skip to Main Content

Zondag 5 mei: De concertregistratie van Aretha Franklins ‘Amazing Grace’ is een lust voor oog en oor. (Jammer alleen van die bontjas.)

‘It will make you feel as if you’ve seen the face of God,’ luidt de opmerkelijke aanbeveling van tijdschrift Rolling Stone op de filmposter van ‘Amazing Grace’. De documentaire verscheen recentelijk in de VS en toont de optredens van zangeres Aretha Franklin op 13 en 14 januari 1972 in de New Temple Missionary Baptist Church te Los Angeles. Omdat er sprake was van technische mankementen werd de film toentertijd echter niet tegelijk met het album van dezelfde naam – nog steeds een van de best verkochte gospelalbums ooit – uitgebracht. Enkele jaren terug wist producent Alan Elliott de problemen op te lossen, maar hij kreeg vervolgens geen toestemming van Franklin om de film uit te brengen. Pas na het overlijden van de zangeres in de zomer van 2018 gaf haar familie groen licht.

Aretha Franklin (1942) breekt aan het eind van de jaren vijftig als jonge zangeres door met een combinatie van gospel en soul. Na een glansrijke carrière zal de ‘Queen of Soul’ drie decennia later als eerste vrouw worden toegelaten tot de ‘Rock and Roll Hall of Fame’ (1987). In 2016 belandt Franklins nummer ‘Respect’ in een door de lezers van de Detroit Free Press samengestelde lijst van ‘Detroit’s 100 Greatest Songs’ op de eerste plek.

Begin jaren zeventig had Franklin al vijf Grammy Awards gewonnen en elf nummer 1-hits op haar naam staan. Maar voor ‘Amazing Grace’ besloot ze terug te grijpen op haar wortels: de gospel die ze op jonge leeftijd in de kerk van haar vader in Detroit had leren zingen. De film opent met de woorden van de ‘King of Gospel’, dominee James Cleveland: ‘We want you tonight to be a part of this session. We are here for a religious service.’ Vervolgens komen de leden van het Southern California Community Choir, dat Franklin op beide avonden zal begeleiden, al zingend binnen. ‘We are on our way’ galmt het door zowel de kerk in L.A. als de bioscoopzaal. Kort daarna neemt de 29-jarige Aretha Franklin gekleed in een witte jurk plaats achter de piano, en vangt het eerste nummer – een cover van ‘Wholy Holy’ van Marvin Gaye – aan. En was het album al een genot, de film tilt het geheel naar een nog hoger plan. De soulvolle stem van Franklin raakt in het hart en het is alsof je zelf in de kerk in Californië zit.

Het samenspel tussen Franklin, het koor, koorleider Alexander Hamilton en dominee Cleveland is magistraal. En ook de kerkgangers doen een duit in het zakje. ‘Amen’ en ‘Sing it Aretha’ wordt er veelvuldig geroepen. Hoogtepunt vormt de fenomenale uitvoering door Franklin van het titelnummer ‘Amazing Grace’. Veel mensen in de kerk kunnen zich nauwelijks nog beheersen en staan op om de zangeres aan te moedigen. Bij enkele koorleden rollen tranen van emoties over de wangen. En ook dominee Cleveland krijgt het op een gegeven moment te kwaad. (Mijn favoriete lied uit de film is overigens de cover van ‘How I Got Over’, oorspronkelijk een nummer van Mahalia Jackson. Adembenemend goed. Zie het filmpje hieronder.)

Gedurende de film loopt af en toe Hollywoodregisseur Sydney Pollack, die was ingehuurd voor de klus, door het beeld. En ook een jonge Mick Jagger is te zien in het publiek. Enthousiast zingt en klapt hij mee. Eveneens present is gospellegende Clara Ward, die duidelijk onder de indruk is. (Ze zou een jaar later op 48-jarige leeftijd sterven aan de gevolgen van meerdere beroertes.) Naast Ward zit de vader van de ‘Queen of Soul’: de invloedrijke Detroitse dominee C.L. Franklin. Hij wordt door Cleveland uitgenodigd de aanwezigen in de kerk toe te spreken: ‘The man who made this all possible, C.L. Franklin from Detroit, Michigan.’ (Aretha Franklin groeide op in de ‘Motor City’ en stierf er vorig jaar op 76-jarige leeftijd.) Onberispelijk gekleed in een blauw pak geeft Franklin aan wat het optreden van zijn dochter met hem doet: ‘It took me all the way back to the living room at home when she was six and seven years of age. It took me back to about 11 when she started traveling with me on the road, singing gospel.’

‘Amazing Grace’ is een kunstwerk dat de ster van Aretha Franklin nog wat feller doet schijnen. Toch moet ik één kritische kanttekening plaatsen. Halverwege de documentaire zie je Franklin voor de start van het optreden op de tweede avond namelijk de kerk binnenkomen in…………….een bontjas. Helaas heeft deze grootse zangeres gedurende haar hele carrière niet in willen zien hoe immoreel het dragen van bont is. De onverschilligheid van de ‘Queen of Soul’ ten opzichte van het lijden van dieren bleek buitengewoon halsstarrig. Meerdere acties van de organisatie PETA, People for the Ethical Treatment of Animals, mochten bijvoorbeeld niet baten. Zo stuurde vicepresident Dan Mathews Franklin in 2008 de volgende brief: ‘Dear Aretha- Music lovers may think of you as a “queen,” but to animal lovers, you are a court jester. I’m sorry, Aretha, but your furs make you look like a clown. Why not shed the old-fashioned look that adds pounds to your frame and detracts from your beautiful voice? Won’t you donate your furs to the poor as “queen of compassion,” Mariah Carey, did? You’ll get a tax credit for the donation, and we at PETA will all sing your praises.’ Na haar overlijden riep PETA – ‘Fur is worn by beautiful animals and ugly people’ – de familie van de zangeres op haar collectie bontjassen te doneren aan vluchtelingen, daklozen en opvangcentra voor dieren. Maar tot op heden heeft men nog geen reactie op dit verzoek ontvangen.

Mijn oordeel: 9/10 (-1 voor de bontjas)
Imdb.com: 7,8/10
Rottentomatoes.com: critici: 99/100, bioscoopbezoekers: 90/100
Metacritic: 99/100
Rogerebert.com: 4/4
Gezien: maandag 29 april 2019, Fleur Cinema & Café, Des Moines, Iowa, USA.

PS: Nederland moet nog even geduld hebben. Volgens de site van Pathé wordt ‘Amazing Grace’ in ons land namelijk pas op 31 oktober uitgebracht.

Back To Top