Zondag 2 februari: Biden versus Trump in Iowa.

Een gevoelstemperatuur van min 10. Nee, echt prettig is het niet om zeven uur ’s ochtends op de campus van Drake University in Des Moines, Iowa. Maar honderden fans van president Donald Trump laten zich door de kou niet kisten. Op deze laatste donderdag van januari staan ze al uren in de rij voor het Knapp Center, het basketbalstadion van de universiteit waar aan het eind van de middag een rally van hun held zal plaatsvinden.

Voor in de rij ruimen mensen de tentjes op waarin ze de nacht hebben doorgebracht. Anderen houden zich ondertussen warm met de dekens die ze om zich heen hebben geslagen, en kijken naar een enorm videoscherm waarop een aflevering wordt vertoond van Real News Update, een webcast die wordt gepresenteerd door de schoondochter van Trump, Lara (de vrouw van Eric).

Er lopen verschillende verkopers rond die MAGA-petjes en Trump-vlaggen voor tien dollar verkopen en buttons voor vijf dollar. De meeste handelaren komen niet uit Iowa. Als een soort kermis volgen ze de rallies door het hele land.

Joe Burriola, een 60-jarige muzikant uit Des Moines, heeft de nacht samen met zijn zwager Gary (zie bovenstaande foto, Joe staat rechts) doorgebracht in een tentje voor het Knapp Center. Beide heren hebben het erg koud gehad. Gelukkig had iemand in de tent naast ze een kleine kachel bij zich en hebben ze de nachtelijke uren kunnen vullen met gesprekken over van alles en nog wat.

Op mijn vraag waarom hij president Trump steunt geeft Burriola het volgende antwoord: ‘He’s not a politician. He’s a businessman. And I like how he’s standing up for the people. He’s putting America first and making the rest of the world pay their fair share.’ Hij moet niks hebben van Obama, die zijn tijd alleen maar verspeelde door continu excuses aan andere landen aan te bieden ‘making us look weak’. Mijn zorgen over de breuk in het bondgenootschap tussen de VS en Europa wuift Burriola weg: ‘Sometimes tensions can be good’. En ook van de wijze waarop onder Trump de verdeeldheid in Amerika alleen maar is toegenomen wil de vriendelijke Iowan niks weten. Immers, zo stelt hij: ‘It wouldn’t matter what Trump did. People don’t want to come together.’

Burriola denkt dat Joe Biden uiteindelijk de Democratische nominatie voor het presidentschap zal binnenslepen. Maar zorgen hoeft Trump zich daar niet over te maken. Kijk maar naar de slecht bezochte bijeenkomsten van de voormalig vicepresident: ‘They can’t even give away tickets to see Biden.’ Over Bernie Sanders wil Burriola ook nog wel wat kwijt. ‘He’s a socialist.’ En hoewel socialistische principes op kleine schaal volgens hem soms prima werken: ‘Big government taking care of people just don’t work.’ Ik vraag tot slot naar de bijna afgeronde impeachmentprocedure tegen Trump. ‘It’s phony, I don’t agree with it,’ zegt Burriola. ‘They are trying to do anything to get rid of Trump.’

Een dag eerder ontving ik een mailtje van het perskantoor van het Witte Huis dat mijn verzoek om een perskaart voor de rally was goedgekeurd: **CREDENTIAL APPROVED**. En daarom sta ik even later, samen met onder meer een Duitse en Japanse tv-ploeg, in de rij voor de media check-in. Laptops en camera’s moeten namelijk uren voor aanvang van de rally klaar worden gezet zodat de Secret Service de tijd heeft het pand en alle spullen grondig te controleren.

Na het laten zien van mijn paspoort loop ik per ongeluk met de cameramensen mee naar de zaalvloer, in plaats van naar de plek voor de schrijvende pers in de nok van het stadion. Iemand van de organisatie vindt het echter het geen probleem als ik, direct achter de ploeg van Fox, mijn spullen neerzet zodat ik daar later op de dag kan gaan zitten. Terwijl tientallen cameramensen bezig zijn met het uitstallen van hun apparatuur heerst er in de rest van de arena, waar over een uur of tien een kolkende massa bezit van zal nemen, een vredige sfeer. Het podium waarop Trump zal spreken staat op zo’n 50 meter afstand van de met hekken afgeschermde ruimte voor de pers.

Een half uur later ben ik op weg naar Waukee, een voorstad van Des Moines. Het toeval wil namelijk dat daar diezelfde ochtend een verkiezingsbijeenkomst van Joe Biden plaatsvindt. In de gymzaal van het Vince Meyer Learning Center zal de voormalig vicepresident om elf uur een toespraak geven. En met nog maar vier dagen te gaan tot de voorverkiezing (caucus) in Iowa zijn de belangen groot. Biden gaat landelijk in de meeste peilingen nog altijd aan kop, maar de verwachting is dat hij de caucus in Iowa niet zal winnen. Bernie Sanders lijkt de beste kansen te hebben. Maar ook senator Elizabeth Warren (Massachusetts) en Pete Buttigieg (de oud-burgemeester van South Bend, Indiana) mogen nog hopen op een zege in de Hawkeye State.

In de gymzaal in Waukee valt de scheve reporter-to-voter ratio op: er wachten naast zo’n 300 Iowans ook ongeveer 100 journalisten op Biden. En het is grappig te zien hoe verslaggevers steeds dezelfde personen in het publiek benaderen voor een kort interview (zie bovenstaande foto). Vooral een oudere man die een imposante pet draagt met de tekst ‘USS Enterprise CVN-65’ – een vliegdekschip dat tussen 1961 en 2012 operationeel was – is in trek. Hij wordt door zeker vijf verschillende journalisten ondervraagd.

Voordat Biden de zaal betreedt, wordt eerst zijn nieuwste campagnespot vertoond (zie de bovenstaande video). In het filmpje van een minuut zet de voormalig vicepresident zich scherp af tegen president Trump. ‘Character matters’ is de boodschap die de Biden in zijn daaropvolgende toespraak meerdere malen herhaalt. ‘Does it matter if a president lies? Does it matter if a president has no moral compass?’, vraagt hij de mensen in de zaal.

Biden maakt wat houterig gebruik van een teleprompter, maar dat lijkt zijn aanhang niet te deren. Bij elke aanval op Trump wordt er geklapt, gejoeld en instemmend geknikt. ‘This guy is amazing man,’ verzucht de Democratische presidentskandidaat. Want ga maar na. In de wereld van Trump ‘up is down, lies are truth and allies are enemies.’ En vier jaar Trump is al erg genoeg, maar acht jaar Trump ‘will fundamentally change the nature of our society, and we can’t let that happen.’ Dus, concludeert Biden, is het simpel: ‘The character of the nation is on the ballot.’ Het is opvallend dat de voormalig vicepresident, die Trump maar liefst 64 keer noemt, met geen woord rept over zijn Democratische concurrenten in de strijd om de nominatie. En ook de impeachmentprocedure tegen de president komt niet ter sprake.

Na afloop van de bijeenkomst spreek ik het echtpaar Jeanne en Terry Williamson uit Des Moines. In hun kiesdistrict vertegenwoordigen ze Biden als precinct captain. Jeanne, een 68-jarige gepensioneerde jeugdwerker, vertelt mij dat ze hiertoe hebben besloten na een goed gesprek met een vrijwilliger van het campagneteam van de voormalig vicepresident die enkele maanden geleden bij hen aanklopte. ‘With so many good candidates it was a really hard decision for us. We want all of these candidates to get a seat in the new administration,’ zegt ze. Elizabeth Warren en Bernie Sanders vielen snel af. Want, zo vult de 73-jarige oud-ingenieur Terry aan: ‘We’re moderates. And they are too far left.’ Amy Klobuchar is het ook niet geworden. Opnieuw Terry: ‘She’s very good, but I don’t know if a woman can take Trump out.’ Van Mayor Pete waren de twee echtelieden ook wel gecharmeerd – Jeanne: ‘He’s very smart. He’s going places’ – maar zijn jonge leeftijd (38) en gebrek aan ervaring gaven uiteindelijk de doorslag om voor Biden te kiezen. Komend weekend hebben Jeanne en Terry nog verschillende afspraken met vrienden, kennissen en buurtgenoten om te proberen ze te overtuigen. Toch proef ik nog wel enige twijfel over hun steun voor de voormalig vicepresident. ‘I like to feel a little more energy,’ erkent Jeanne.

Rond 14 uur ben ik terug op de campus van Drake University. De rij voor de ingang van het Knapp Center is inmiddels flink gegroeid. En het is geen verrassing, maar toch: 99 procent van de mensen is wit. En ongeveer 50 procent draagt een rode MAGA-pet. Ik zie daarnaast ook een jongen van een jaar of twintig in een trui van de Confederate Flag en iemand met een shirt aan met daarop LGBT, wat blijkt te staan voor Liberty, Guns, Bible, Trump. Op het grote videoscherm worden de mensen opgeroepen tegendemonstranten – de League of United Latin American Citizens organiseert een ‘Stop the Hate’-rally – niet aan te vallen, maar tegemoet te treden met hun Trump-borden in de lucht en het scanderen van de naam van de president.

Om 14.45 uur gaan de deuren van het Knapp Center open. En even voor 17 uur is de arena (capaciteit: iets meer dan 7.000) vol. Honderden mensen, waaronder ook tientallen journalisten, komen er niet meer in.

Iets na 17 uur start de rally met een gebed: ‘We recognize your hand in his election. We ask for another four years and the blessings for our man’. Vervolgens is een Republikeinse afgevaardigde uit het staatsparlement van Iowa aan de beurt om de belofte van trouw aan de vlag af te leggen: ‘Please join me as we pledge allegiance to the world’s greatest flag.’ Een vertolking van het Amerikaanse volkslied (The Star Spangled Banner) mag uiteraard ook niet ontbreken. Daarna wordt het publiek zorgvuldig klaargestoomd voor de hoofdattractie. Onder meer de Republikeinse voorzitter van het staatsparlement van Iowa, de voorzitter van de Republikeinse partij in Iowa en de campagnemanager van Trump (Brad Parscale) betuigen niet alleen hun liefde voor de president, maar gaan ook ongekend hard tekeer tegen de Democraten. Vicepresident Mike Pence (‘I stand with Donald Trump’) sluit dit deel van het programma af door de mensen in de arena te vragen net zo hard te vechten voor de herverkiezing van Trump als de president de afgelopen jaren voor hen heeft gevochten. Het antwoord van de kolkende massa laat geen ruimte voor twijfel. ‘Four more years,’ klinkt het uit duizenden kelen.

Enkele minuten later word ik op mijn rug getikt. Het is Joe Burriola, de man die ik eerder die dag in de kou buiten sprak. Hij straalt en vertelt mij met volle teugen te genieten. ‘You cannot defend the First Amendment without the Second,’ staat er op zijn t-shirt.

En dan, om 19.12 uur, is het zover. Het nummer ‘God Bless the U.S.A.’, een patriottisch lied uit 1984 van de countryzanger Lee Greenwoord, galmt door de zaal: ‘And I’m proud to be an American/Where at least I know I’m free’ (zie bovenstaande video). Klappend komt Trump het podium op. Toch opmerkelijk dat hij in Iowa is, terwijl vier Democratische kandidaten voor het presidentschap Washington D.C. in verband met de impeachmentprocedure niet kunnen verlaten.

‘I have worked so hard for this state,’ zijn de eerste woorden van de president. Hij verwijst vervolgens naar de twee handelsverdragen die hij recentelijk met China en Mexico en Canada heeft gesloten. De deal met de buren van de VS, de USMCA vervangt NAFTA, omschrijft Trump als ‘the biggest trade deal in the history’. En, zo kondigt hij aan, ‘Europe is next’. De president verwacht dat beide akkoorden de economie een extra zetje in de rug zullen geven. En dat terwijl het al zo goed gaat met ‘the so called Trump-economy’. De werkloosheid is extreem laag en de lonen groeien sterk.

Het verhaal van Trump gaat er bij zijn aanhangers in als koek. Vrijwel continu worden er dingen geroepen als ‘We love you Mr. President’ en ‘Thanks for standing up for us’. Amerika is sterker, veiliger en welvarender dan ooit, menen de president en zijn fanatieke base. Het is tevens de strekking van een nieuw campagnespotje dat op zondag 2 februari tijdens de Super Bowl tussen de San Francisco 49-ers en de Kansas City Chiefs zal worden uitgezonden (zie onderstaande video).

De president komt niet zonder reden naar Iowa. Enkele dagen voordat de Democraten in de staat voor het eerst hun voorkeur voor een kandidaat kenbaar kunnen maken, wil hij zijn spierballen tonen. Trump verloor in 2016 de voorverkiezingen in Iowa van senator Ted Cruz (Texas). Elf maanden later won hij als presidentskandidaat de staat wel, met negen procentpunt verschil van Hillary Clinton. 31 counties die in zowel 2008 als 2012 voor Barack Obama hadden gestemd, gingen toen voor de Democraten verloren.

De president is er op gebrand een tweede keer te worden verkozen. ‘This November we’re going to defeat the radical social democrats who are right down the street,’ zweept hij het publiek op. Maar tegelijkertijd waarschuwt hij ze ook: ‘If we don’t win your farms are going to hell.’ De kans daarop acht de 45e president in de Amerikaanse geschiedenis echter niet groot. Zo trekt Joe Bidden volgens hem bijvoorbeeld nauwelijks publiek. En schieten zijn toespraken alle kanten op: ‘Sleepy Joe is so lost he doesn’t know what he’s talking about.’

De Democratische partij wordt tegenwoordig sowieso bestuurd door ‘left-wing extremists’, daar kunnen de mensen in Iowa na een jaar lang presidentskandidaten op campagne te hebben moeten ontvangen wel over meepraten: ‘You guys had a front seat to the totally sick left,’ aldus Trump. Hij spiegelt zijn gehoor de keuze voor die in de herfst gemaakt moet worden. Een keuze tussen ‘American freedom and socialism.’ Bang voor verlies is de president overigens niet. De Democraten zullen het onderspit delven ‘because America will never be a socialist country.’

In zijn toespraken valt Trump eigenlijk altijd wel de pers – oftewel ‘the enemy of the people’ – aan. Toch is het vreemd om de president van de Verenigde Staten dingen te horen zeggen als ‘The fakers back there. They are sick people.’ En het is ook best eng. Want op dat soort momenten laten de mensen in de zaal direct massaal hun afkeuring blijken. Duimen gaan omlaag, er wordt gejoeld en vooral CNN-presentator Jim Acosta (zie de onderstaande foto) is het mikpunt van bespottingen: ‘Pay attention Acosta!’ Zonder enige wroeging wakkert Trump zo de haat jegens de media aan. Katy Tur, een journaliste van nieuwszender MSNBC, schreef een paar jaar geleden in haar boek ‘Unbelievable’ dat tijdens de campagne van 2016 verschillende verslaggevers beveiliging nodig hadden. Ik kan me er wel iets bij voorstellen. Jeanne Williamson, die ik eerder die dag sprak tijdens de verkiezingsbijeenkomst van Biden in Waukee, vertelde mij dat een cameraman van CNN haar had gezegd de CNN-sticker op zijn camera tijdens rallies van Trump altijd af te plakken om problemen te voorkomen.

Tijdens zijn speech refereert Trump één keer naar zijn voorganger. En de manier waarop hij dit doet is veelzeggend, namelijk door de nadruk te leggen op de tweede naam van de vorige president: Barack Hussein Obama. Blijkbaar zit de afkeer nog altijd diep bij Trump, die ooit de racistische complottheorie dat Obama geen Amerikaan zou zijn lucht inblies. Bijna vier jaar na de vorige verkiezingen moet ook Hillary Clinton het verschillende malen ontgelden. ‘Let’s take another crack at Crazy Hillary. Would that be OK? She was so easy,’ zegt de president. En ja hoor, zijn fans stellen niet teleur. ‘Lock her up,’ wordt er geroepen. De obsessie van Trump voor Clinton haalt wel de nodige vaart uit de toespraak. Na ongeveer 45 minuten vertrekken de eerste mensen, en beginnen er in de zaal en op de tribunes lege plekken te ontstaan. Joe Burriola, die de nacht in een tentje doorbracht en daarna nog uren in de kou moest wachten om binnen te komen, gaat ook lang voordat de president klaar is op huis aan.

Zelf kan Trump er nog geen genoeg van krijgen. ‘Look, you know, I could make this speech really short. All I have to do is say, ‘Uh, hello, Iowa. You have no choice but to vote for me,’ deelt hij zijn fans mee. ‘Otherwise everything you have loved in your entire life will be gone. Goodbye, Iowa. Have a good time.’ Instead, I work my ass off up here, OK? True. You think this is easy? It’s a little hot in this room! This room wasn’t designed for this many people.’ Er volgt daarna onder meer nog een onnavolgbaar betoog van de president waarin hij probeert uit te leggen waarom juist hij degene is die het Amerikaanse volk beschermt tegen aantasting van de sociale zekerheid en de zorg. Zo zouden Democraten achter de schermen bijvoorbeeld actief plannen aan het smeden zijn ‘to give health care and social security away to illegal aliens’.

Na bijna anderhalf uur sluit Trump zijn onstuimige relaas af. In plaats van in te haken op zijn nieuwe verkiezingsslogan ‘Keep America Great’, wordt er (wederom) een oud stokpaardje van stal gehaald. ‘The best is yet to come,’ aldus de president. ‘Because together we will make America wealthy again. Together we will make America strong again. Together we will make America safe again. And together we will make America great again.’

Onder de klanken van de Rolling Stones-hit ‘You Can’t Always Get What You Want’ stroomt de arena leeg. Alhoewel, dat lijkt zo, want in het trappenhuis en de gangen van het Knapp Center staat de boel vervolgens volledig vast. De organisatie houdt de deuren nog even dicht om te voorkomen dat het konvooi van de president in de drukte vast komt te staan. Omringd door MAGA-petjes en t-shirts en truien met schreeuwerige teksten moet ik even bijkomen van hetgeen ik de afgelopen uren heb gezien en gehoord. Ik doe mijn oortjes in en droom weg bij het nummer ‘The Rubberband Man’ van The Detroit Spinners.

Als Trump tien minuten later blijkbaar de wijk uit is, en de deuren van het sportstadion worden geopend, loop ik met een hoofd vol gedachten de vrieskou van Des Moines in. Ik heb vandaag een Republikeinse partijmachine in actie gezien die op oorlogspad was. Een partij die bovendien het algemeen belang ondergeschikt lijkt te hebben gemaakt aan het streven naar verdeeldheid.

Een technicus die naast me zat, en die bij talloze rallies van Trump aanwezig is geweest, omschreef de show van de president als ‘political stand up comedy for a wrestling audience’. Ik vind het treffend verwoord. Och, arm Amerika.

 

De speech die president Donald J. Trump op donderdag 30 januari 2020 in Des Moines, Iowa gaf is hieronder in zijn geheel te zien.